دیوان داوری دعاوی ایران- ایالات متحده به منظور
حل و فصل اختلافات بین ایران و آمریکا که ناشی از موضوع کارکنان آمریکایی
در سفارت آمریکا در تهران در تاریخ 13 آبانماه 1358 و به تبع آن بلوکه شدن
اموال و دارایی های ایران توسط دولت آمریکا تشکیل شد
دولت الجزایر به عنوان میانجی در صدد یافتن یک راه حل مورد توافق طرفین
برای حل موضوعات مورد اختلاف بود. پس از رایزنیهای بسیار با دولتین در خصوص
تعهدات و توافقات مورد قبول طرفین، دولت الجزایر تعهدات مورد پذیرش طرفین را در
قالب دو بیانیه در تاریخ 19 ژانویه سال 1981 منتشر کرد
بیانیه کلی و بیانیه حل و فصل دعاوی که در مجموع بیانیه های الجزایر نامیده میشوند
در نهایت مورد توافق دولتین قرار گرفت
ترکیب دیوان
دیوان شامل 9 داور است که هر یک از طرفین سه نفر را نصب می کنند و سه داور از
کشورهای ثالث توسط شش داور منصوب طرفین نصب میشوند.
صلاحیت دیوان
بر اساس
ماده 2 بیانیه حل و فصل دعاوی صلاحیت دیوان به قرار ذیل است
یک -بدینوسیله یک هیئت داوری (دیوان داوری دعاوی ایران وایالات متحده) به منظور
اتخاذ تصمیم درباره ادعاهای اتباع ایالات متحده علیه ایران و ادعاهای اتباع ایران
علیه ایالات متحده و هرگونه ادعای متقابل ناشی از قرارداد فیمابین، معامله یا پیش
آمدی که مبنای ادعای آن تبعه باشد تشکیل می گردد. در صورتیکه ادعاها وادعاهای
متقابل در تاریخ این بیانیه پابرجا بوده، اعم از اینکه در دادگاهی مطرح شده باشد یا
مطرح نشده، و ناشی از دیون، قراردادها (شامل اعتبارات اسنادی یا ضمانتهای بانکی)
ضبط اموال و یا هر اقدام دیگری که موثر در حقوق مالکیت باشد. موارد مندرج در بند 11
بیانیه مورخ 29 دیماه 1359 (19 ژانویه 1981) دولت الجزایر و ادعاهای ناشی از
اقدامات ایالات متحده در قبال موارد مذکور در آن بند همچنین ادعاهای ناشی از
قراردادهای تعهدآور فیمابین که در آن قراردادها مشخصا رسیدگی به دعاوی مربوطه در
صلاحیت انحصاری دادگاههای صالحه ایران، با توجه به نظر مجلس شورای اسلامی ایران
باشد، از این امر مستثنی هستند.
دو-هیئت داوری همچنین درباره ادعاهای رسمی ایالات متحده و ایران علیه یکدیگر ناشی
از قراردادهای فیمابین درخصوص خرید و فروش اجناس و خدمات، صلاحیت داوری خواهد داشت.
سه- همان گونه که در بندهای 16 و 17 بیانیه مورخ 29 دیماه 1359 (19 ژانویه 1981)
دولت الجزایر مذکور است، هیئت داوری صلاحیت رسیدگی به هرگونه اختلاف مربوط به تفسیر
یا اجرای هر یک از موارد مندرج در آن بیانیه را خواهد داشت.همان گونه که در بندهای
16 و 17 بیانیه مورخ 29 دیماه 1359 (19 ژانویه 1981) دولت الجزایر مذکور است، هیئت
داوری صلاحیت رسیدگی به هرگونه اختلاف مربوط به تفسیر یا اجرای هر یک از موارد
مندرج در آن بیانیه را خواهد داشت.
آئین دادرسی دیوان
دعاوی در حوزه صلاحیت دیوان مقید به زمان است و باید قبل از 19 ژانویه
سال 1982 در دیوان به ثبت رسیده باشد، بر این اساس تعداد دعاوی مشخص است، که حدود
970 پرونده با میزان خواسته بیشتر از 250000 دلار در هر پرونده و بیش از 2800
پرونده با میزان خواسته کمتر از 250000دلار در هر پرونده .
قابل ذکر است که اختلافات طرفین در خصوص تفسیر مفاد بیانیه ها مقید به
زمان نیست.
پرونده های مطروحه نزد دیوان توسط شعب سه نفره و یا هیات عمومی که شامل 9
داور است تصمیم گیری شده و میشود.نحوه ارجاع پرونده های به شعبات بر اساس قرعه و به
تناسب بوده است. تمام دعاوی بین دولتها و موضوعات ارجاع داده شده توسط
شعبه های دیوان در هیات عمومی مطرح و تصمیم گیری میشود
نحوه رسیدگی و
آئین دادرسی
دیوان بر اساس قواعد اصلاح شده آنسیترال 1976 میباشد.